POWIŚLE

Uprawa chmielu nie jest prosta. Wymaga wielu starań i obserwacji. Dlatego tak ważna jest wiedza dotycząca samych roślin, hodowli, a także zagrażających chmielowi chorobom.

Jak sądzę, wszystkie przydomowe roślinki chmielu zostały naprowadzone na przewodniki. Dla przypomnienia tego zabiegu: na 2, 3 przewodnikach dla rośliny naprowadza się po 2, 3 zielone łodygi, niewybujałe i niełamliwe, wyrośnięte z dolnej części karpy. Pędy owija się, począwszy od podstawy, drobnymi zwojami w kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara. Zabieg ten najlepiej przeprowadzać wtedy, gdy ilość wody w komórkach jest najmniejsza, czyli nie rano i nie po deszczu, ale w godzinach od 10 do 16. Po naprowadzeniu pędów na przewodnik pozostawiamy 4-6 pędów rezerwowych, a pozostałe usuwamy. Po naprowadzaniu dobrze jest też zasilić nasze roślinki saletrą wapniową, która poprawia kwasowość gleby i nadaje roślinkom zieloną barwę.

Z wieloletnich obserwacji wynika, że naprowadzając pędy zbyt wcześnie (przed 5 maja), uzyskujemy rośliny bujne, z dużym ulistnieniem, ale z mniejszą obsadą dużych szyszek, które niejednokrotnie są przerośnięte. Po upływie ok. 14 dni wykonujemy naprowadzanie poprawkowe, mające na celu uzupełnienie brakujących pędów oraz oczyszczenie podstawy roślin ze zbędnych odrostów. Właśnie teraz zaczął się okres, kiedy rośliny dostają "power" i zaczynają szybko piąć się ku górze. Średnie przyrosty dzienne mogą wynosić od 2 do kilkunastu centymetrów. Konieczna więc jest kontrola roślin i niejednokrotnie pomoc w naprowadzaniu odchylających się szybko stożków wzrostu roślin. Jeżeli nastąpi uszkodzenie stożka wzrostu, należy cierpliwie czekać, gdyż wkrótce pojawi się młody pęd w międzywęźlu, który będzie piął się ku górze siatki. Po poprawkach naprowadzania i usunięciu rezerwowych pędów spulchniamy glebę i kopczykujemy karpę chmielową. Po osiągnięciu przez roślinę wysokości ponad 4 m celowe jest usunięcie z nich, do ok. 60 centymetrów od powierzchni gleby, pędów i liści, które są zacienione i nie plonują, czerpią natomiast pokarm.

W czasie wegetacji roślina chmielu potrzebuje wyjątkowej pielęgnacji, dbałości o dokarmianie i zabezpieczanie przed chorobami, których występuje bardzo dużo. Można ograniczyć szkodliwy wpływ chorób na rośliny poprzez ingerencję w postaci środków chemicznych zanim choroba zaatakuje. W sprzedaży są preparaty chemiczne w małych opakowaniach, których zużycie może nastąpić w ciągu jednego roku, pozostałe niezużyte ilości preparatu ochronnego można przechować w szczelnym opakowaniu w piwniczce, tak aby nie przemarzły. Do wykonania zabiegów ochronnych należy zaopatrzyć się w opryskiwacz, który pozwoli nam zabezpieczyć rośliny na całej ich wysokości, a w szczególności ich wierzchołki. Należy pamiętać, że szkodniki i choroby rozprzestrzeniają się głównie na dolnej stronie liści, dlatego oprysk niestaranny, wykonany tylko z góry, nie przyniesie nam oczekiwanych efektów. Do dyspozycji mamy plecakowe opryskiwacze wentylatorowe, które lepiej pokrywają kroplami roślinę, lub ciśnieniowe, wymagające większego wkładu i staranności podczas zabiegu ochronnego. W małym przydomowym chmielniku z chwastami walczymy tylko mechanicznie: motyczkowaniem, nie warto stosować herbicydów, natomiast z chorobami walczymy chemicznie już od początku wegetacji. Stosując metodę "zawczasu", ograniczamy ilość stosowanych środków chemicznych na rośliny, podnosząc ich odporność na choroby. Poniżej podaję przykładową listę preparatów zalecanych w ochronie chmielu dla roślin eksportowanych. Można stosować zamienniki zawierające tę samą substancję czynną, np. na mszycę zamiast Confidoru można użyć preparatów Pro-Agro, Konhinor czy innych zamienników, zawierających tę samą substancję czynną: imidacloropid. Zamienniki są znacznie tańsze, jednak ich skuteczność nie zawsze jest zadowalająca.

Uwaga:

Maksymalna dawka preparatów miedziowych:

• 17,6 kg czystego składnika,
• Fortress – maks. dwa zabiegi 0,4 l/ha przed kwitnieniem i 0,6 l/ha po kwitnieniu,
• Teppeki 180 g/ha
• Amistar 0,7 kg/ha ¾ wysokości siatki, 1 kg/ha po kwitnieniu
• Actara 200 g w 400 l/ha; nie stosować w czasie lotu pszczół.

Preparaty stosować przemiennie, np. Aliette, Ridomil Gold, Delan, Folpan, Amistar.

Chmiel chronimy przed chorobami, nie czekamy na pojawienie się ich.

Pierwszym uciążliwym szkodnikiem chmie­lu jest opuchlak, pędrak karalucha czy larwy omacnicy, które zimują pod karpą chmielową. Konieczne jest więc zastosowanie podlewania karpy preparatem chemicznym, skutecznie zwalczającym larwy, zaraz po jej ogłowieniu (odcięcie jednorocznych pędów). Takim pre­paratem jest Actara - substancja czynna tia- metoksan - który stosuje się przez polewa­nie karpy 200 ml roztworu (2 g Actary na 2 l wody). Należy pamiętać, aby nie stosować pre­paratu w czasie lotu pszczół. Zalecanym zabiegiem ochronnym przed in­fekcją pierwotną mączniaka rzekomego jest zastosowanie preparatu Aliette 80WG przez podlewanie karpy chmielu po cięciu, w dawce 200 ml na roślinę, jak również po naprowa­dzaniu w dawce 300 ml na roślinę w oprysku. Roztwór wykonujemy, rozpuszczając 25 g pre­paratu Aliette w 10 l wody.

UWAGA
Zasada wykonania roztworu: naczynie wypełniamy w jednej trzeciej wodą, następnie dozujemy odważony preparat i dopełniamy odmierzoną pozostałą ilością wody. Zakładamy, że podane ilości cieczy roboczej wystarczą na prawidłowe pokrycie 22 roślinw pełni wegetacji. Przed użyciem środka ochronnego czytamy i stosujemy zalecenia podane przez producenta na ulotce.

Po osiągnięciu przez roślinę ok. 4 m wysokości (przed kwitnieniem, początek czerwca) wskazane jest wykonanie zabiegu ochronnego przeciwko mączniakowi rzekomemu preparatem Delan (10 ml/10 l wody) lub Folpan (18 ml/10 l wody). Połowa lipca - oprysk na mączniaka rzekomego preparatem Amistar (8 g/10 l wody) i przeciwko mączniakowi prawdziwemu preparatem Fortress (3 ml /10 l wody). Zabiegi ochronne przeciwko mącznia- kowi rzekomemu i prawdziwemu powtórzyć po kwitnieniu (14 dni później) w stężeniu podanym powyżej, lecz w większej ilości cieczy, co jest związane ze zwiększoną masą roślinną chmielu. Zabiegi są konieczne, gdyż za-bezpieczają nam szyszki przed brązowieniem. W połowie sierpnia celowe jest dodatkowe wykonanie oprysku zabezpieczającego chmiel przed mączniakiem rzekomym preparatami miedziowymi typu Funguran czy Miedzian (dawka 30 g/10 l wody). Ochrona przeciwko uciążliwej mszycy powinna być prowadzona po pojawieniu się co najmniej 50 osobników na liściu, lecz skuteczniej jest nie czekać z tymi objawami, lecz wykonać zabieg preparatem Confidor, smarując pędzlem dolną część łodygi na wysokości 60 cm od ziemi, w miejscu pierwszego międzywęźla, z którego usuwamy pędy boczne, po to, aby nie dotykały ziemi i lepiej przewietrzały roślinę. Stężenie preparatu: 10 ml Confidoru na 0,1 l wody. Można również zastąpić smarowanie pędzlem łodyg przez oprysk połączony z zabiegiem przeciwko przędziorkowi. Wtedy dozujemy Confidor w proporcjach 8 ml, zwalczając mszycę, i Ver- timec w proporcjach 10 ml na 10 l wody. Podczas oprysków dobrze jest dodatkowo stosować preparaty zwiększające ich przyczepność, np. Ludwik.
Poniżej przedstawiam przykładowe terminy zabiegów ochronnych, wykonanych przeciwko chorobom i szkodnikom dla chmielu aroma-tycznego, na plantacji produkcyjnej z obsadą 2200 roślin/ha (nie dotyczy zabiegów podle-wania na karpę).

Tekst: Dr inż. Mieczysław Stasiak, IUNG PIB Puławy